Dərinin qurluşu

İnsanın dərisi 3 qatdan ibarətdir: 

• epidermis

• derma (dərinin özü)

• dərialtı piy toxuması.  

Epidermis-Bu qatın qalınlığı təxminən 0,3-1 mm-dir. Ən nazik epidermis qatı göz qapaqlarında, ən qalın epidermis qatı isə əllərin iç və ayaqların alt səthində(dabanda) olur.Ətraf mühitin təsirinə bilavasitə məruz qalan xarici qat epidermis adlanır.Epidermis özü də bir neçə təbəqədən ibarətdir. Aşağı qatın hüceyrələri daimi olaraq bölünürlər və yuxarıya tərəf hərəkət edirlər; müəyyən müddətdən sonra bu hüceyrələr ölərək dərinin üst qatından kiçicik pulcuqlar şəklində laybalay xaric olurlar.Məhz ona görə də  epidermisin üst səthi pulcuqlara oxşar bir-birinə söykənən buynuz maddəli ölmüş hüceyrələrdən ibarətdir.Epidermisdə dəriyə rəng verən melanin piqmenti var.Epidermisdə qan damarları olmur.Epidermis hüceyrələrinin tam şəkildə yenilənməsi 26-28 gün ərzində baş verir

Derma (dərinin özü) – dərinin daha qalın qatıdır (4 mm-dək). Derma bir-biri ilə çarpazlaşaraq özunəməxsus karkas (tor) əmələ gətirən zülal tərkibli kollagen və elastin liflərdən ibarətdir ki, bizim dərimiz sanki onun üzərinə “dartılmışdır”. Dərinin tarım və elastik və ya qırışıq və cansız olması da məhz bu liflərin vəziyyətindən asılı olur. Kollagen liflər nəmliyi həm özlərinə hopdurur, həm də toplayırlar. Onlarda nəmlilik nə qədər çox toplanırsa, bizim dərimiz də o qədər hamar və elastik görünür.Derma qatının ikinci vacib vəzifəsi – epidermisin oksigen və qida maddələri ilə (vitaminlər, zülallar, mineral maddələr, mikroelementlər və amin turşuları) təmin edilməsidir. Derma qatı isə çoxlu sayda xırda kapilyarlarla zəngin olduğu üçün qida maddələri ilə yaxşı təmin edilir. Epidermis və derma qatları bir-biri ilə sıx şəkildə əlaqəlidirlər. Ancaq insan orqanizminin qocalması ilə bu əlaqə getdikcə zəifləməyə başlayır. Bunun nəticəsində epidermis qatı getdikcə daha az miqdarda oksigen və qida maddələri alır ki, bu səbəbdən də insanın dərisi qocalır.
Dərinin piy qatı-boş birləşdirici toxumadan təşkil olunub,burada çoxlu liflər, piy hüceyrələri yerləşir.Burada dərialtı piy ehtiyatı toplanır.

Sadə və mürəkkəb quruluşlu olur. Onlar dəri üzərinə piy ifraz edərək, dərini və tükləri yumşaldır. Dərinin üzərini nazik piy qatı örtür. Bu piy qatı bədənə su və ona zərər yetirə biləcək başqa mayeləri buraxmır. Onlar dərinin yağlanmış qatı ilə axıb tokülür.

•Piy vəziləri

•Sadə və mürəkkəb quruluşlu olur. Onlar dəri üzərinə piy ifraz edərək, dərini və tükləri yumşaldır. Dərinin üzərini nazik piy qatı örtür. Bu piy qatı bədənə su və ona zərər yetirə biləcək başqa mayeləri buraxmır. Onlar dərinin yağlanmış qatı ilə axıb tokülür.

•Tər vəziləri

•İnsan dərisində 2mln dan çox tər vəzi var.Sutkada yaşlı insandan 500-1300ml tər ayrılır.Uzun borucuqlar şəklində olub, adətən, üç hissədə qıvrılaraq yumaqcıq əmələ gətirir. Tər vəzilərinin düz axacağı isə dəri üzərinə açılır. Tər vəziləri yumaqcıqlarını qan kapilyarları əhatə edir. Həmin kapilyardan axan qan tər vəzilərinə tərkibində həll olunmuş halda az miqdarda xörək duzu, sidik cövhəri və bəzi başqa maddələr olan su gətirir. Yumaqcıqlarda əmələ gələn tər, tər axacaqları vasitəsilə dəri üzərinə tökülür.

•Tüklər

•Dəridə tüklər yerləşir. İnsanda dərinin çox hissəsi seyrək yerləşən kiçik tüklərlə örtülmüş olur. Lakin insanda tük ötüyü bu və ya digər dərəcədə reduksiya olunmuşdur. Tüklər dəriüstlüyünün canlı qatındakı epitel hüceyrələrinin çoxalması sayəsində daim uzanır. Tüklərin kök hissəsinə insanlarda zəif inkişaf etmiş saya əzələlər birləşir. Bu əzələlər tükləri hərəkətə gətirir. Tükün gövdə hissəsi buynuzlanmış ölü hüceyrələrdən əmələ gəldiyindən, o böyümür. Tükün rəngi onun hüceyrələrində olan piqmentdən asılıdır. İnsanın barmaqlarının ucunda buynuz lövhə-dırnaqlar yerləşir. Dırnaqlar onların əsasında olan hüceyrələr hesabına böyüyür.