Vitaminlər haqqında nə bilirik?

Qida ilə orqanizmimizə üzvi birləşmələr olan Vitaminlər daxil olur. Vitaminlər(latınca "vita"-"həyat"-həyat amini )haqqında təlimin banisi N.İ,LUNİNDİR. Vitaminlərin kəşfi 1912 ci ildə Polşalı alim Funkun adı ilə bağlıdırş.Bunlar insanın sağlam yaşaması üçün çox vacibdir.İnsan orqanizmində 50 yaxın vitamin var,lakin bunlardan 20 i insanın həyat fəaliyyəti üçün zəruri hesab olunur..Lakin biz bu gün bizim üçün mühüm olan A,B,C,D vitaminləri haqda danışacıyıq.Orqanizmində hər hansı bir vitamin çatışmamazlığı avitaminoz adlanır.

Vitaminlər 2 qrupa bölünür.

1.Yağda həll olanlar(A,D,E,K)

2.Suda həll olanlar(C,Bqrupu)

                                           

A vitamini

A  vitamini orqnizmdə görmə qabliyyətinə(buna səbəb kimyəvi qurluşuna görə karotin maddəsinə bənzəməsidir) və boy artımına təsir edir.Onun orqanizmində çatışmaması toyuq korluğu xəstəliyi yaradır.Belə insanlar alatoranlıq vaxtı görmürlər.Gündəlik norma 1mq dır.

A vitamini ilə zəngin qidalar:ərik,pamidor,bibər,yumurta,kərə yağı,balıq

                                                     

                 

B qrupu vitaminlər (B1,B2,B6,B12)

B1 orqanizmdə maddələr mübadiləsinə və sinir sisteminin fəaliyyətinə təsir edir.Orqanizmdə çatışmadıqda "beri-beri" xəstəliyi əmələ gəlir.Gündəlik norması 2-3mqdır.B12 nin çatışmaması orqanizmində qan azlığına səbəb olur.

B vitamini ilə zəngin qidalar:düyü,lobya,yumurta sarısı

                                             

C vitamini 

Bu vitamin askorbin turşusu hormonların sintezində,aminturşuların mübadiləsində,qan yaranmasında iştirak edir.İmmumitetin artmasına səbəb olur.Orqanizmdə çatışmadıqda "Skorbut" xəstəliyi var.Gündəlik norması 50-78mqdır.

C  vitamini ilə zəngin qidalar:itburnu,qarağat,limon,kələm

                                                      

D vitamini 

Bu vitamin orqanizmdə kalsium və fosfor mübadiləsi,sümük yaranma prosesində iştirak edir.Yeganə vitamindir ki qidadan başqa,ultrabənövşəyi şüaların təsirindən də orqanizmdə dəridə əmələ gəlir.D vitamini çatışmadıqda "raxit" xəstəliyi əmələ gəlir.Gündəlik norması-0,01-0,02 mqdır.

D vitamini ilə zəngin qidalar: balıq yağı,qaraciyər,yumurta sarısı